{ARGIEF}

Ek het verlede week, in my blog bydrae getiteld Selfgenoegsame of Hoopvolle Gemeentes?, verwys na Stanley Fish se New York Times artikel oor ‘n nuwe boek van Terry Eagleton (sien http://fish.blogs.nytimes.com/2009/05/03/god-talk/?scp=4&sq=stanley%20fish&st=cse).  Na aanleiding van heelwat reaksie op sy artikel het Fish dit vroeer hierdie week opgevolg met ‘n tweede bydrae tot die gesprek (sien http://fish.blogs.nytimes.com/2009/05/17/god-talk-part-2/?scp=3&sq=stanley%20fish&st=cse).  In hierdie opvolg artikel vat Fish die oorweldigende reaksie van New York Times lesers aan wat ‘n skerp onderskeiding wil handhaaf tussen godsdiens en wetenskap, of geloof en rede.  Die argument van diegene wat so reageer reflekteer dan gewoonlik die tipiese moderne “feite-waardes” onderskeiding, asof wetenskap/rede gegrond is op waarneming en godsdiens/geloof gegrond is op opinie.

Nadat Fish sorgvuldig wys hoedat die rede nooit neutraal is asof dit nie alreeds gevorm word deur bepaalde waardes en keuses in die geloof nie, skryf hy die volgende paragraaf:  “If there is no thought without constraints (chains) and if the constraints cannot be the object of thought because they mark out the space in which thought will go on, what is noticed and perspicuous will always be a function of what cannot be noticed because it cannot be seen. The theological formulation of this insight is well known: Faith is the substance of things hoped for, the evidence of things not seen (Hebrews 11). Once the act of simply reporting or simply observing is exposed as a fiction — as something that just can’t be done — the facile opposition between faith-thinking and thinking grounded in independent evidence cannot be maintained.”

caputoFish se New York Times bydraes reflekteer ‘n breer filosofiese beweging wat vir ‘n tyd lank al moderniteit se aannames dekonstrueer (sommige noem dit “postmodernisme”, alhoewel dit vir allerlei komplekse redes ‘n problematiese term is), en gevolglik nuwe moontlikhede open vir gesprek met teologie.  ‘n Baie interessante gesprek in die verband het 10 jaar gelede plaasgevind tussen twee prominente filosowe, Jean-Luc Marion (bekend vir sy fenomenologie van die gawe) en Jaques Derrida (bekend vir sy dekonstruksie filosofie), met noemenswaardige bydraes deur teoloe soos David Tracy.  Die gesprek is opgeneem in ‘n bundel wat deur John Caputo en Michael Scanlon geredigeer is, met die titel God, the Gift, and Postmodernism (Indiana University Press, 1999).  Die bedoeling met hierdie gesprek was o.a. “to seize the contemporary moment which has loosened the grip of the old Enlightenment, questioned its intimidating authority, complained about the exclusionary force of its certainties and axioms (among which secularism has enjoyed pride of place), and thereby made some room for a religious discourse and restored the voice of a religious imagination…”

Wat ek veral interessant vind van hierdie gesprek is dat Marion en Derrida deur Caputo beskryf word as apostels van die onmoontlike, met ‘n uitgesproke bedoeling van die gesprek “of restoring the good name of the impossible” (wat deur die rede onmoontlik verklaar is).  Caputo som dit soos volg op:  “Like any sensible, law-abiding adult, he (die mondige, moderne mens) disciplines himself to abide by the conditions that make things possible, to drive within the yellow lines, to keep the rules that are programmed in advance to produce what is possible”.  Hierteenoor, skryf Caputo, “the new Enlightenment would constitute a second childhood (herinner aan Paul Ricoeur se “tweede naiewiteit” – JS) which is given over to dreaming of the impossible, arising from a deep desire for what, given the constraints and conditions imposed by modernity, is precisely not possible, which for that reason is precisely what we most deeply desire.”  Hebreers 11 se hoop (waarna Fish verwys) is inderdaad in wat nie gesien/waargeneem/beredeneer kan word nie, en daarom volgens die kriteria van die blote oog en rede onmoontlik blyk te wees.

Hoe lyk gemeentes wat apostels van die onmoontlike is in hulle spesifieke buurte en gemeenskappe?  Hoe beliggaam sulke gemeentes in vandag se wereld die verrassing van die opgestane Here wat hulle so pas saam met Maria Magdalena (Johannes 20) beleef het, of die verbasing van die uitstorting van die Heilige Gees wat ons nou oor die volgende klompie weke saam met die Handelinge 2 skare gaan vier?  Kan ons meer spesifiek wees oor sulke hoopvolle geloofsgemeenskappe se postuur van bewondering, verwagting, en bowenal dankbare afwagting vir die Bybelse God se gawe wat altyd die mondige mens se moontlikheidsvoorwaardes oorskry?  Hoe lyk dit in ons liturgie, ons bedieninge, ons verhoudinge met die ander in ons gemeenskappe, en ons prosesse van geloofsonderskeiding?