VERANTWOORDELIKE VERNUWING 2008

Die rol en werksaamhede van die Diensverhoudinge-kommissie in die gemeente en lewe van die dominee.

AR Olivier

1) TEOLOGIESE RAAMWERK

Inleiding

Diensverhoudinge as ‘n bediening in die kerk is redelik nuut-geformaliseer, maar ‘n ou werklikheid.

‘n Sterk tradisie hieroor bestaan al oor eeue in die kerk.
* Binne die “Riglyne vir Arbeidsverhoudinge” wat deur die Algemene Sinode van 2004 goedgekeur is, word die ruimte waarbinne die kerk sy eie orde reël saamgevat met: “Die beginsel van vryheid van godsdiens staan as a priori vas”. (Agenda 2004 Deel 3:158)
* “Die verbintenis van ‘n predikant aan die plaaslike kerk vind binne ‘n andersoortige (alius generis) gemeenskap op ‘n eie soortige wyse (sui generis) plaas.”
Inderwaarheid kan ‘n mens sê dat Christus self die “Werkgewer” van die predikant is (Smit, Die predikant: ‘n Werknemer van die kerkraad? (In NGTT 2004:7)
Dit is gefundeer in ‘n roeping van Hom wat nie Sy ampswerk vervreem nie, en daarom dra dit die karakter van die liefde van Christus.

As dit dus oor die wesenlike aard van die verhouding leraar- kerkvergadering gaan, kies ons vir ‘n roepingsooreenkoms (klem op die beroepsbrief en antwoord) eerder as dat dit bloot gaan oor ‘n werkgewer-werknemer verhouding wat net per kontrak vasgemaak word. (Met die aanvanklike formalisering van DVK’s het dit ‘n sterk arbeidsverhoudinge en juridiese karakter gedra).
Daar bestaan wel ‘n arbeidsverhouding, maar altyd binne die groter konteks van roeping (fokus in KO Artikel 9) en word bepaal tussen leraar en gemeente/kerkverband in KO Artikel 12.

Belangrike riglyne uit die tradisie:

*Die amp van leraar is gedefinieer in terme van sy/haar roeping om die openbare bediening van die Woord te behartig.
*Die Sinode het die verantwoordelikheid om die vorming en toelating van die bedienaar van die Woord te behartig
*Die terme wat vir die beroepende gemeente gebruik word is baie betekenisvol naamlik: “aan wie hy gegee is”. Die leraar word geroep om binne die gemeente wat God beskik het die Woord te bedien.
*Die aard en inhoud van die verhouding is duidelik in die beroepsbrief: Hy/sy is geroep om die pligte wat ooreenkomstig die Woord aan hom/haar opgedra is uit te oefen en die gemeente om aan hom/haar die agting en liefde te gee wat hom/haar na aanleiding daarvan toekom.
*Die oorwegende verwysing na die status van leraar is “Bedienaar van die Woord”.

2) KERN ASPEKTE VAN ‘N GESONDE DVK

2.1. Die rol,  funksionering en samestelling van die DVK

2.1.1 Dit vergelyk met die menslike hulpbronne departement van enige onderneming (staf en nie lynfunksie nie).

Dit is in die eerste plek ‘n ondersteuningskommissie.
Dit het geen mandaat of gesag in sigself nie, maar bloot gedelegeerde verantwoordelikheid om die Kerkraad te ondersteun in die fasilitering van die diensverhoudinge. Dit sou nie noodwendig self die verhoudinge bestuur nie, byvoorbeeld om self die onderhoude te voer nie, of om die lewe en verantwoordelikhede van die dominee te ondersteun nie.

2.1.2. Dit fasiliteer die optimale omstandighede waarin die personeel hulle menswees en verantwoordelikhede die beste kan uitleef.

Die fasilitering (van die arbeidsverhoudinge):
1) kom ooreen oor wat die wedersydse verwagting is (Art 9)
2) skep die geleentheid om dit uit te leef.
3) gee ondersteuning en leiding  
4) gee gereeld terugvoer.
5) “beloon of straf” oordeelkundig.

Die DVK is ‘n omgee kommissie en nie ‘n “lat” van die kerkraad nie.

2.1.3. Die samestelling (gemeentes):

Die kommissie behoort nie te groot te wees nie (4- 5 maksimum). Die voorsitter speel ‘n baie belangrike rol en behoort ‘n kundige in die veld te wees.Al die lede behoort nie personeelkundiges te wees nie. Ander verteenwoordigers van bedieninge behoort ook daar te wees.
Personeel behoort nie deel van die kommissie te wees nie. Die dominee behoort ook nie die voorsitter te wees nie. Hy/ personeel kan betrek word indien nodig. Lede kan gekoöpteer word.

2.2. Die hantering van mag

Enkele beginsels van die gereformeerde kerkregeringstelsel is hier van kardinale belang:
*ampte is gelyk, maar het verskillende verantwoordelikhede
*wisseling is belangrik (met inagneming van kontinuïteit en kundigheid)
*Christsus regeer self deur sy Woord en Gees
*vermy te veel mag in te min hande

2.3. Die dominee moet verantwoordbaar wees

Daar  is niks verkeer met opsig en verantwoording nie – dit skep sekuriteit.

2.4. Verantwoordelikheid moet in spanverband in wedersydse oorleg aangepak word.

(KO Artikel 9)

3.5. Ondersteuning beskikbaar:

3.5.1. Diensburo

In die kantoor van die saakgelastigde is ‘n adviesburo ten opsigte van Diensverhoudinge gevestig.
Die funksie daarvan is om gemeentes en ringe van advies te voorsien ten opsigte van alle diensverhoudinge aspekte (posbeskrywings, dienskontrakte, personeelbeleid, diensbeeindigings, of enige ander aspek van diensvehoudinge en kritiese prestasieareas)
‘n Bestuurder: Menslike Hulpbronne is aangestel wat oor die nodige kundigheid beskik en meer ondersteunend vir gemeentes  kan wees.

3.5.2. Bestuursgids vir Diensverhoudinge

3.5.3. Toerusting en begeleiding van gemeente DVK’s.

Omsendskrywes aan gemeentes en ringskribas ter toerusting van plaaslike DVK’s.
Besoeke aan gemeentes en ringe op versoek vind gereeld plaas.
Pro-aktiewe optrede is noodsaaklik vir die gewensde uitkomste.

3.5.4. Personeelbeleid van die Sinode is in 1999 goedgekeur en word gereeld aangepas.

3.5.5. Kundigheid in die streke is geïdentifiseer en daarom het die volgende lidmate met kundigheid deel geword van die kommissie (sinodaal):

J Swart, J Benade, C Zietsman en M Basson (dankie aan hulle!).
Uit bogenoemde is dit duidelik dat die kerk oor die nodige kundigheid beskik om begeleiding te doen, en graag sal wil doen.
Gemeentes en ring moet net betyds daarvan gebruik maak.